تهران قدیم همیشه جذابیت های خود را داشته و دارد. امروز در مجله گردشگری مان به یکی از بناهای به جا مانده از اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی سر می‌زنیم. کمتر در بین شهروندان شناخته شده است. اما شاید یا عکس هایش را دیده و یا حتی از مقابل آن عبور کرده باشید. عمارت عین الدوله که معماری آن هم به شیوه معماری قاجاری و بسیار دیدنی است. از باغی که این عمارت در آن قرار داشته، تقریباً چیزی باقی نمانده اما خوشبختانه بنای عمارت پابرجا است و امروز به نگارخانه برگ تبدیل شده است.
در زمان جنگ جهانی دوم، این عمارت شاهد واقعه ای مهم بود. برگزاری کنفرانس تهران که در خاطرات این بنای دیدنی ثبت شده است. با مجله دلتا بمانید تا گشتی در این یادگار تهران قدیم بزنیم
شیرین هروی و نگارخانه برگ مختصر
عین‌الدوله صدر اعظم مظفر الدین شاه بود؛ باغ و عمارتی در مبارک آباد بنا کرد. شاهزاده عبدالمجید میرزا عین الدوله اراضی دیگری هم داشت. باغ شازده(شاهزاده) در جنوب مبارک آباد که امروز بخشی از آن به صورت بوستان و به نام باغ شازده در آن جا دایر است. مجیدیه برگرفته از نام وی است.
عین الدوله در سال های پایانی عمر ورشکست شد و طلبکاران بسیاری از اموال او را به یغما بردند و این باغ هم مالک جدیدی با نام بصیرالدوله(هروی) پیدا کرد و بعد از مرگش به فرزندش دکتر نصرت‌الله هروی، و از ایشان هم به دخترش شیرین انتقال یافت. تا این که در سال ۱۳۷۶ خورشیدی با توافق شیرین هروی، شهرداری آن را در اختیار گرفت و آنجا را به فضایی عمومی تبدیل کرد که قابلیت موزه و مکان های دیگری با کاربری عمومی را دارا باشد. همچنین این بنا و باغ در تاریخ ۴ /۴ / ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران هم به ثبت رسید.
در سال ۱۳۸۷، شهرداری فضاهای عمارت عین الدوله را در زمینه حمایت و گسترش هنرهای شهری تجهیز کرد در مهرماه همان سال نگارخانه برگ یکی از معروف ترین نگارخانه های ایران در مکان جدید خود، عمارت عین الدوله، دور تازه ای از فعالیتش را آغاز کرده و در کنار نمایشگاه های نقاشی، به برگزاری نگارخانه های طراحی عکس، چاپ دستی، مجسمه و چیدمان هم پرداخت.
نگارخانه برگ عمارت عین الدوله
باغ ۱۱۹۰۰ متر مربع و به شکل مستطیلی شمالی جنوبی و با چهار در است؛ دو ورودی تشریفاتی درسمت شمال، دو دَر فرعی در دو جهت شرق و غرب و یک در اصلی هم در جنوب دارد.
ساختمان در دو طبقه بنا شده است، بنایی اعیانی ولی ساده. در طبقه همکف آن شاه نشین با سقف آیینه کاری شده و تزئینات قرار داشت، که دو طرف آن، راهرو ایجاد شده و دسترسی به طبقه دوم از طریق راه پله های سمت شمال شرقی بنا بود.
بصیر الدوله بالکنی در طبقه دوم ایجاد کرد و با توسعه سالن ضلع شمالی، در طبقه همکف، چند اتاق به صورت دو گوشواره قرینه در دو سمت بنا ساخت. افزون بر آن سرویس بهداشتی و حمامِ درون عمارت هم از کارهای وی بود.
ایوانی در آنجا قرار دارد که دور تا دور ساختمان را می چرخد. بنا با نقاشی دیواری، گچ بری، آیینه کاری و قاب بندی تزئیین شده است و رنگ چشم نوازی دارد.
معماری و پلان عمارت عین الدوله
معماری ایرانی هم مانند همه معماری هایی که ریشه در فرهنگ بومی دارند، به اقلیم توجه داشت و تا پایان دوره قاجار آثار با ارزشی به وجود آورد. فضاهایی که به طور مشخص به دلیل ویژگی های بومی شکل گرفته بودند مانند اتاق کرسی، زمستان نشین، سردابه که اقلیم در آن ها موضوع اصلی بوده است. در دوره قاجار سبکی در معماری به وجود آمد که برگرفته از معماری بومی و معماری غربی بود، عمارت عین الدوله نیز که در زمان قاجار ساخته شده است تلفیقی از معماری اسلامی و غربی است.
پلان عمارت عین الدوله نشان دهنده گرایش به سادگی نسبت به معماری ایران باستان است. ستون های عمارت الهام گرفته از سبک باروک مغرب زمین، مانند سر در ورودی بنا که سنتوری و آن هم ویژگی های معماری های غربی را در خود جای داده است.
چطور به عمارت عین الدوله برسیم
آدرس: پاسداران، میدان هروی، خیابان وفامنش، خیابان جمالی، شماره ۱۷
در حال حاضر ایستگاه مترو هروی در نزدیکی این عمارت افتتاح شده و میتوانید پس از خروج از ایستگاه با تاکسی هایی که به میدان هروی می‌روند در خیابان وفامنش به سمت میدان هروی رفته و سر خیابان جمالی از تاکسی پیاده شده و به سمت عمارت عین‌الدوله بروید. همچنین میتوانید از اتوبوس هایی که به میدان هروی و پاسداران تردد می‌کنند استفاده کنید.
ساعات بازدید عمارت عین الدوله
همه روزه به جز جمعه ها و ایام تعطیل از ساعت ۸ صبح تا ۴ بعد از ظهر برای بازدید از آن میتوانید مراجعه کنید.
کنفرانس تهران
در خلال جنگ جهانی دوم سران سه کشور روس و انگلیس و آمریکا که پیشتر قوایشان در تهران مستقر شدند در پایتخت حاضر شدند. به جهت امنیتی و دیگر ملاحظات از مرکز شهر و تمرکز منطقه مسکونی دور شده و در عمارت عین الدوله مستقر شدند، و کنفرانس مشهور تهران را نیز در همین عمارت برگزار کردند.
کنفرانس تهران در روز های ۶ تا ۹ آذر ماه سال ۱۳۲۲ خورشیدی در تهران انجام و به منظور توافق درباره حواشی جنگ با متحدین و ترسیم جهان پس از پایان جنگ جهانی دوم برگزار شد.
عکس تاریخی چرچیل، روزولت و استالین در ایوان شمالی بنای عین‌الدوله، یادگاری از این رویداد است.
حرف آخر
متاسفانه بسیاری قسمت های بافت کهن تهران قدیم با اینکه در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند، قربانی ساخت و سازهایی می‌شوند که بی رویه در حال انجامند. زیبایی استخر عمارت عین والدوله و آن باغ و حیاط مقابل عمارت به دلایلی که نمی‌دانیم برای بنا شدن ساختمانی بزرگ واگذار شده اند و اکنون دیگر از ان همه زیبایی مقابل عمارت خبری نیست. هرچند بنای عمارت هنوز پابرجاست و نگارخانه هم دایر است اما چرا باید هر روز منتظر از بین رفتن یکی از این بناهای خاطره انگیز و تاریخی بمانیم؟