تا چندی پیش بسیاری معتقد بودند کویر ها هیچ خاصیتی ندارند و از آنجا که بخشی از ایران را بیابان تشکیل داده، باید برای بیابان زدایی اقدام و با صرف هزینه ای گزاف این مناطق را قابل استفاده کرد. اما پس از توسعه صنعت گردشگری، کویر نوردی یکی از شاخه های بی نظیر آن شد، و بسیاری طبیعت گردان موفق شدند با برپایی تورهای ویژه کویر نوردی به همه ثابت کنند کویر ها چه قدر زیبایی را در دل خود جای داده اند.مجله گردشگری مان امروز به کویر خارتوران آفریقای ایران رفته و باید بگویم این آخرین فرصت رفتن به کویر های ایران است. و شما هم اگر بخواهید یک ماه دیگر صبر کنید ممکن است دچار بارندگی ها شوید و دیگر نتوانید آنطور که باید از آنجا لذت ببرید.
کویر خارتوران آفریقای ایران
اینجا یک منطقه حفاظت شده است. دومین مجموعه حفاظت شده وسیع در کشور. توران یا خارتوران نام دارد و لقب آفریقای ایران را به آن داده اند. اینجا دومین منطقه زیست کره در جهان به شمار می‌آید و پوشش جانوری و گیاهی بی نظیری دارد. با مساحت ۱,۴۷۰,۶۴۰ هکتار بعد از سرنگتی آفریقا، در کشور تانزانیا، دومین منطقه بیوسفر جهان محسوب می‌شود. پارک ملی و پناهگاه حیات وحش توران با وسعت ۱,۰۰۰,۰۰۰ هکتار یکی از ۱۱ ذخیره گاه زیست‌کره در ایران هم اینجا قرار دارد.
در سال ۱۳۵۱ به عنوان منطقه حفاظت شده تحت مدیریت سازمان محیط زیست درآمد و در سال ۱۳۵۵ به عنوان پناهگاه حیات وحش انتخاب شد. در همان سال هم از طرف یونسکو ذخیر گاه زیست کره شده است.
خارتوران شاهرود کجاست؟
در شرق استان سمنان و در جنوب شرقی شهرستان شاهرود که قسمت کوچکی از بخش شرقی آن هم در سبزوار است می توانید سراغ کویر خارتوران بروید. در ضلع جنوبی جاده تهران مشهد و شمال شرقی کویر مرکزی ایران واقع شده است. از ۳ دشت وسیع تشکیل شده و از زیباترین و خوش آب و هوا ترین کویر هاست. روستای قلعه بالا یکی از جاذبه های دیدنی اطراف آن است. ملقب به “دروازه حیات وحش توران” . این روستا روی کوه ساخته شده و منظره ای شبیه به ماسوله را مقابل چشمانمان قرار می دهد.
هر جا که نام کویر خارتوران را دیده باشید حتماً این عبارت هم به چشمتان خورده است: کویر خارتوران آفریقای ایران که به پارک توران هم معروف است چرا که در بخش شرقی خود دارای پناهگاه حیات وحش نیز هست و حیوانات بی نظیری را حفاظت و حمایت می کند
در کویر خارتوران زندگی جاری است
کویر خارتوران آفریقای ایران سرشار از زندگی است. اگر برای اولین بار است که به آنجا سفر می کنید شاید به نظر تان خشک بیاید و شاید باورتان نشود اینجا یک ذخیره‌گاه زیستی است. تنوع جانوری بسیاری دارد و محل وسیعی برای زندگی تعداد زیادی گونه پستاندار، پرنده، خزنده و دوزیست است. یوزپلنگ آسیایی، گورخر ایرانی، آهو، جبیر، پلنگ ایرانی، سیاه‌گوش، گوسفند وحشی، کل و بز، گربه شنی، گربه دشتی، گربه پالاس، کفتار راه‌راه، گرگ، شغال زرد، روباه قرمز، شاه روباه، کبک، تیهو، سبزه‌قبا، باقرقره، انواع گنجشک، حواصیل، عقاب طلایی، شاه‌بوف، کرکس مصری، قرقی، زاغ بور، سوسمار، بزمجه، لاک‌پشت مهمیزدار، افعی شاخدار، مار زنگی تنها بخشی از جانورانی هستند که خارتوران آنها را پناه داده و حیات‌وحش بی‌نظیر این کویر دیدنی را تشکیل می‌دهند.
تعداد زیادی یوزپلنگ آسیایی در خارتوران در کنار منطقه حفاظت شده بهرام گور فارس که آخرین مکان زیست گورخر ایرانی هم هست زندگی می‌کنند.
نحوه سفر به خارتوران
این کویر در ۱۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شاهرود و در مسیر جاده تهران – مشهد واقع شده. راه دسترسی به کویر خارتوران بسیار راحت است. از طریق اتوبان شماره ۴۴ که به شهر بیارجمند می رسد می‌توان به سمت خارتوران رفت. اگر روی نقشه آن را ببینید شهر های مشهد و سمنان را به یکدیگر متصل می‌کند. پس از آن از شاهرود تا بیارجمند ۱۲۵ کیلومتر را به سمت روستای خان‌خودی طی کنید. اگر برای دیدن رمل های شنی و تپه های بزرگ عاری از هرگونه خار و خاشاک می خواهید بروید باید راه احمدآباد و از آنجا رضا آباد را در پیش بگیرید.
صنایع دستی روستاهای اطراف
وقتی به کویر خارتوران می‌روید. مجذوب کویر و حیات وحش بی نظیر آن خواهید شد. قدم زدن روی بلند ترین تپه های ماسه ای ایران، بدون خار و خاشاک و سنگریزه، با پای برهنه کلی برایتان دلچسب خواهد بود. مناظر کویری و طلوع و غروب خورشیدش بسیار لذت بخش است و آفرود سواری و تفریحات کویری کلی برایتان خاطره خوش خواهد ساخت. اما می توانید آشنایی با زندگی مردم بومی منطقه را هم چاشنی سفرتان کنید. صنایع دستی آن ها بافته هایی پر از نقش و نگار و رنگارنگ است. انواع گلیم ساده و نقش برجسته توبره، قالی، پشتی، سفره آردی و… که الهام گرفته از طبیعت است و توسط زنان روستایی اطراف خلق می شود.
دیدنی های خارتوران
به دلیل تبدیل کویر خارتوران به زیستگاهی مهم برای جانوران گوناگون، تورهای متعددی همه روزه به این منطقه سفر می‌کنند. کویر خارتوران آفریقای ایران نیز به خودی خود جاذبه های فراوانی دارد. کویر نوردی، آفرود سواری، موتور سواری، وجود روستا های قدیمی، بناهای تاریخی و چندین اقامتگاه بوم گردی، اینجا را تبدیل به مقصدی عالی برای گردشگران در نواحی فلات ایران کرده است.
اقامت در خارتوران
برای اقامت در این منطقه گزینه‌های مختلفی وجود دارد. می توان به شاهرود رفت و یا خانه‌های مردم محلی روستاهای این منطقه را که پذیرای مسافران هستند، برای اقامت انتخاب کرد. هرچند در این محدوده اقامتگاه بوم گردی نیز ایجاد شده که مسافران می‌توانند در اکوکمپ این منطقه اقامت کنند.
